Jakie są rodzaje umów majątkowych małżeńskich?

1. Intercyza – umowa majątkowa przedmałżeńska.

Intercyza staje się coraz popularniejsza. Potocznie można powiedzieć, że mimo zawarcia związku małżeńskiego, wprowadza podział na moje/twoje. Jej zwolennicy uważają, że w dzisiejszych czasach to bezpieczne rozwiązanie „na wszelki wypadek”. Przeciwnicy zaś twierdzą, że przeczy to miłości małżeńskiej i podważa zaufanie małżonków do siebie, a w konsekwencji ułatwia rozstanie.

Kiedy można podpisać intercyzę?

Intercyzę można podpisać przed zawarciem związku małżeńskiego.  Wówczas zacznie ona obowiązywać w dniu ślubu. Małżonkowie od początku trwania małżeństwa, nie będą gromadzić wspólnego majątku. Przedmioty majątkowe, które będą nabywać w trakcie trwania małżeństwa, będą wchodziły w skład ich majątków osobistych.

Natomiast jeżeli nabędą coś wspólnie np. kupią wspólnie mieszkanie będą jego współwłaścicielami po ½ udziału, a każdy z nich będzie mógł swym udziałem rozporządzić samodzielnie (np. sprzedać, darować)

Jak sporządzić intercyzę?

Umowa musi być podpisana u notariusza, dlatego to notariusz najczęściej będzie sporządzał  jej treść uwzględniając wszelkie niezbędne przepisy.

Kiedy będziemy się nią posługiwać?

Najczęściej będziemy się nią posługiwać w bankach, zaciągając zobowiązania. Wówczas ewentualne kredyty czy też hipoteki będą obciążać jedynie nasz majątek osobisty. Oczywiście nie licząc przypadków, kiedy nasz współmałżonek będzie chciał być współkredytobiorcą lub poręczycielem.

2. Umowy majątkowe po zawarciu związku małżeńskiego

Jeżeli przed zawarciem związku małżeńskiego małżonkowie nie podpisały intercyzy to obowiązuje pomiędzy nimi ustrój wspólności majątkowej. W każdym  jednak czasie trwania małżeństwa można sporządzić umowę majątkową małżeńską, w której można wspólnie uzgodnić, że:

1. od chwili podpisania umowy pomiędzy małżonkami zacznie obowiązywać rozdzielność majątkowa, a to co małżonkowie nabyli do tej pory pozostaje wspólne,
2. od chwili podpisania umowy pomiędzy małżonkami zacznie obowiązywać rozdzielność majątkowa przy jednoczesnym podziale dotychczas zgromadzonego majątku,

Dodatkowe postanowienia umów majątkowych małżeńskich

Istnieje też możliwość zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej poprzez którą:

1. rozszerzymy wspólność majątkową – to znaczy, że włączymy do majątku wspólnego to co nabyliśmy lub otrzymaliśmy przed zawarciem związku małżeńskiego.

Przykład 1: Żona przed ślubem otrzymała od rodziców mieszkanie. Aby po ślubie stanowiło własność obojga, wnosi mieszkanie do majątku wspólnego, a mąż uprawniony będzie aby  dopisać się w księdze wieczystej nieruchomości jako współwłaściciel.

Przykład 2: Mąż przed ślubem nabył działkę, na której teraz wspólnie budują dom za pieniądze ze wspólnie zaciągniętego i  wspólnie spłacanego kredytu. Zgodnie z regułami prawa, właścicielem domu będzie posiadacz gruntu. Dlatego bez rozszerzenia wspólności majątkowej  o działkę może dość do sytuacji, że po rozwodzie, żonie nie będzie przysługiwała wartość połowy domu. Swoich pieniędzy będzie musiała dochodzić w ramach procesu o zwrot nakładów poczynionych na majątek małżonka. Naraża się przez to na długi i drogi proces.

2. ograniczymy wspólność majątkową – na przykład określimy, że dochody  uzyskiwane
   z najmu mieszkania kupionego przed ślubem przez jednego z małżonków, będą stanowiły jego majątek osobisty.

3. ustalimy rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków – po zawarciu takiej umowy w czasie trwania małżeństwa obowiązuje rozdzielność majątkowa lecz w przypadku rozwodu dochodzi do podziału majątku z wyrównaniem dorobków – w zależności jak strony postanowią – na przykład: przez podział 50/50, wówczas małżonek, który zgromadził większy majątek wyrównuje dorobek drugiego z małżonków poprzez dopłaty bądź przekazanie składników swojego majątku. Jest to korzystne rozwiązanie w szczególności dla kobiet, które decydują się zostać w domu i zająć jedynie wychowaniem dzieci. Gdyby podpisały tylko umowę
   o rozdzielności majątkowej, w przypadku rozwodu nie miałyby prawa do żądania części majątku zgromadzonego przez męża.

Rozdzielność majątkowa ustanowiona przez Sąd.

Jeżeli małżonkowie nie zawarli żadnej umowy przed ślubem bądź po ślubie, obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. Może zdarzyć się tak, że jeden z małżonków wyzbywa się majątku wspólnego bądź nadmiernie go obciąża wbrew woli drugiego małżonka (np. gra  w kasynie, zaciąga kredyty). W takim przypadku można wystąpić do Sądu o ustanowienie rozdzielności przez Sąd. W wyjątkowych sytuacjach istnieje też możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej przez Sąd z mocą wsteczną.

Kiedy należy zawrzeć umowę o rozdzielności majątkowej?

W mojej ocenie jako adwokata wykonującego również zawód syndyka, koniecznym jest zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków, w szczególności gdy powodzenie i zyskowność prowadzonej działalności obarczone jest dużym ryzykiem.  Jeżeli dojdzie do sytuacji, gdy zobowiązania małżonka prowadzącego działalność gospodarczą przewyższą znacznie jego możliwości majątkowe i zmuszony zostanie do złożenia wniosku o upadłość, najczęściej najpierw jako przedsiębiorca, a następnie konsument, wspólny majątek wejdzie do masy upadłości.

Przykład: Małżonkowie mają wspólne mieszkanie. Jeden z małżonków popadnie w znaczne długi finansowe i zajdzie konieczność złożenia wniosku o upadłość. Z chwilą ogłoszenia upadłości cały majątek wspólny wejdzie w skład masy upadłości, w tym mieszkanie małżonków. Współmałżonek będzie musiał zgłosić  swoją wierzytelność  z tytułu współwłasności mieszkania Sędziemu Komisarzowi. Współmałżonek będzie traktowany na równi z innymi wierzycielami, mimo że ma udział w prawie własności mieszkania.

Z dniem ogłoszenia upadłości powstanie już z mocy ustawy rozdzielność majątkowa i dopiero z tym dniem  majątki małżonków będą oddzielne.

Uwzględniając temat upadłości należy dodać, że umowy majątkowe małżeńskie zawarte w terminie dwóch lat przed ogłoszeniem upadłości, będą nieskuteczne w stosunku do masy upadłości.